नॉन स्टिक भांड्यामध्ये कुठले कोटींग मटेरियल वापरले जाते? which material used for coating of nonstick utensils in marathi.
अन्न सामान्य भांड्यांना का चिकटते?
सामान्य वाहिन्यांच्या पृष्ठभागावर सूक्ष्म छिद्रे असतात:
जर काही घन-द्रव मिश्रण (अर्ध-घन) अन्नाच्या स्वरूपात भांड्यावर ठेवले, जे वेगाने पसरत नाही पण रंध्रामध्ये प्रवेश करू शकते, तर त्यामुळे ते भांड्यांना चिकटू शकते.
अन्नाचे तापमान भांड्यापेक्षा कमी असल्यामुळे भांड्यावर अन्न ठेवताच भांड्याची पृष्ठभाग थंड होते आणि छिद्रे मोठी होतात, परंतु तापमान वाढले की जेव्हा भांडे विस्तारते तेव्हा छिद्रे सुरू होतात. आकुंचन पावत आहे, आणि अन्नपदार्थाला धरून ठेवते.
त्यामुळे भांडी नॉन-स्टिक करण्यासाठी हे छिद्रे भरावी लागतात. त्यासाठी त्यावर विशिष्ट प्रकारचे आवरण लावले जाते.
हे छिद्रे भरण्यासाठी पाणी वापरता येईल, परंतु तापमानामुळे पाणी जास्त काळ टिकत नाही, तसेच पाण्यामुळे जेवणाची चवही बिघडू शकते. दुसरा पर्याय म्हणजे तेल/तूप/लोणी, जे तुलनेने उच्च तापमानापर्यंत स्थिर असते आणि चवदारही असते. पण कालांतराने तेल/तूप वगैरेही उष्णतेमुळे कुजतात आणि आरोग्याशी संबंधित कारणांमुळेही आपण चरबीयुक्त अन्नापासून दूर राहण्याचा प्रयत्न करतो.
यावर कायमस्वरूपी पर्याय म्हणून, कोणतीही सामग्री जी उच्च तापमानात विघटित होत नाही आणि छिद्र देखील भरू शकते अशी सामग्री नॉन-स्टिक कूकवेअरमध्ये वापरली जाऊ शकते, परंतु ही सामग्री थेट अन्नाच्या संपर्कात येणे स्वाभाविक आहे. आणि कोणत्याही प्रकारचे विषारी घटक नसावेत याची काळजी घेणे तितकेच आवश्यक आहे.
नॉनस्टिक भांडायचे मटेरियल
टेफ्लॉन / Teflon
तर पहिला पर्याय होता टेफ्लॉन किंवा ज्याचे पूर्ण नाव पॉली-टेट्रा-फ्लोरो-इथिलीन (Poly-tetra fluoro ethylene or PTFE) आहे.
परंतु कालांतराने टेफ्लॉनचा हा लेप तापमान, घर्षण, थर्मल विस्तार इत्यादींमुळे खराब होऊ लागतो. मग खरी समस्या येते – या लेपच्या विघटनाने हायड्रोफ्लोरिक ऍसिड (HF) तयार होते, जे आरोग्यासाठी अत्यंत हानिकारक आहे.
गेल्या काही वर्षांत टेफ्लॉनसाठी काही तुलनेने सुरक्षित पर्याय आले आहेत:
हार्ड ऐनोडाइज़्ड एलुमिनम (hard anodized aluminum)
एलुमिनमच्या वरच्या पृष्ठभागावर ऍसिड-ट्रीट करून हार्ड एनोडाइज्ड एलुमिनम तयार केले जाते. या प्रक्रियेत वरील पृष्ठभाग एलुमिनम ऑक्साईड असतो.
सिरेमिक कोटिंग / Ceramic coating
सिरेमिक कोटिंगमध्ये , धातूवर सिरेमिकचा थर असतो. सिरॅमिक हे साधारणपणे सिलिका असते (सिलिका, जो काचेचा मुख्य घटक असतो).